Wniebowzięcia NMP – 15 sierpnia
Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny to główny tytuł Bazyliki katedralnej, nadany jej już w momencie budowy najstarszej świątyni wzniesionej w tym miejscu w 1171 r. przez biskupa krakowskiego Gedeona.
Wniebowzięcie Maryi, w Polsce nazywane także Świętem Matki Boskiej Zielnej, to jedno z najważniejszych świąt maryjnych. Pierwotnie nosiło ono nazwę Zaśnięcia NMP. Według niektórych tradycji Zaśnięcie miało dokonać się ok. 45 r. na Górze Syjon. Według innych źródeł św. Jan Apostoł miał zabrać Maryję ze sobą do Efezu, gdzie zakończyła swe ziemskie życie. Jeszcze inne przekazy mówią o tym, że w dzień Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny zjechali się apostołowie z oddalonych krańców ziemi, by pochować jej ciało u podnóża Góry Oliwnej. Tomasz, którego nie było przy Zaśnięciu Maryi, poprosił o otworzenie jej grobu. Gdy odsunięto kamień, okazało się, że grobowiec jest pusty, a na miejscu ciała Maryi rozkwitły cudownie pachnące kwiaty. Dalekim echem tej opowieści jest święcenie w dzień Wniebowzięcia kwiatów i ziół. Święto to jest najstarszym świętem maryjnym. Już w V wieku znane było w Palestynie i w Syrii. Początkowo obchodzono je tylko lokalnie w sanktuarium maryjnym niedaleko Betlejem. Od VI wieku święto zaczęło rozszerzać swój zasięg i było obchodzone pod różnymi nazwami: Przejścia, Zaśnięcia, Odpocznienia. Od VII wieku zostało przyjęte przez Kościół Rzymski i przemianowane na Święto Wniebowzięcia. W 1950 roku Papież Pius XII ustanowił Wniebowzięcie jednym z dogmatów Kościoła Katolickiego. Stwierdza on, że po zakończeniu swojego ziemskiego życia Najświętsza Maryja Panna została z ciałem i duszą wzięta do wiecznej chwały.
Główny ołtarz naszej Bazyliki, z umieszczonym w nim obrazem Szymona Czechowicza, ukazuje właśnie scenę Wniebowzięcia: zgromadzeni wokół pustego sarkofagu apostołowie obserwują moment, w którym Maryja zostaje wzięta - z duszą i ciałem - do nieba, gdzie oczekuje na Nią Trójca Święta.
MB Różańcowej – I niedziela października
W XVI wieku mieszkańcy Europy po raz kolejny musieli zmierzyć się z zagrożeniem ze strony wojsk muzułmańskich. Narastające ze strony Turcji zagrożenie osiągnęło swój punkt kulminacyjny na początku lat siedemdziesiątych XVI wieku – gdy papieżem był Pius V, dominikanin. W obawie, że chrześcijańska Europa upadnie pod naporem Imperium Osmańskiego, papież podjął działania polityczne: zawiązał Ligę Świętą, zaczęto zbierać wojska i pieniądze na ich utrzymanie, myśleć o strategii. Nie zaniedbał jednak także strony duchowej i sięgnął po środek sprawdzony przez setki lat praktyki w jego zakonie – skierował do całego Kościoła wezwanie do modlitwy różańcowej w intencji zwycięstwa chrześcijan. Dzień rozstrzygającej bitwy przypadł 7 października 1571 roku. Pod Lepanto w zatoce Korynckiej stanęły naprzeciw siebie dwie potężne morskie armie, a papież i wierni padli na kolana z różańcami w rękach. Podczas modlitwy Matka Boża zapewniła papieża o zwycięstwie. I rzeczywiście, pomimo wielkiej przewagi liczebnej, okręty tureckie zostały zniszczone, udało się uciec tylko niewielkiej ich liczbie. Cios był na tyle mocny, że turecka flota już nigdy nie odzyskała swojej świetności. Na pamiątkę tego wydarzenia Pius V ustanowił wspomnienie Matki Bożej Zwycięskiej na dzień 7 października, a w całym Kościele umocniło się przekonanie o potędze modlitwy różańcowej i zaczęły powstawać nowe bractwa różańcowe. Nie inaczej było również w Kielcach gdzie już w 1575 r. (zaledwie 4 lata po bitwie) ks. Florian Pilatowski rozpoczął starania w Rzymie, aby takie bractwo powstało przy kolegiacie kieleckiej. Zabiegi te przyniosły owoc i ostatecznie 1 marca 1626 r. powstało pierwsze Arcybractwo Różańcowe w naszym mieście. Od tego momentu cześć Matki Bożej Różańcowej szerzyła się z ogromną szybkością i związała się bardzo ściśle z cudownym obrazem Maryi Łaskawej. Z biegiem lat nabożeństwo różańcowe tak się rozrosło, że w połowie XIX wieku przeniesiono uroczystość odpustową, którą od wieków odprawiano w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, na pierwszą niedzielę października.
MB Łaskawej – 7 maja
Sobór Watykański II obszernie wyłożył rolę Maryi w misterium Chrystusa i Kościoła oraz dokładnie wyjaśnił sens i znaczenie pośrednictwa Najświętszej Dziewicy: „Macierzyńska rola Maryi w stosunku do ludzi żadną miarą nie przyćmiewa i nie umniejsza tego jedynego pośrednictwa Chrystusowego, lecz ukazuje jego moc. Cały bowiem zbawienny wpływ Błogosławionej Dziewicy na ludzi wywodzi się (…) z nadmiaru zasług Chrystusa, na Jego pośrednictwie się opiera, od tego pośrednictwa jest zależny i z niego czerpie całą swoją moc; nie przeszkadza zaś w żaden sposób bezpośredniej łączności wiernych z Chrystusem, przeciwnie, umacnia ją” (KK 60).
Macierzyństwo Maryi w ekonomii łaski trwa nieustannie i bardzo często jest związane z określonym miejscem, figurą, obrazem, doznającym szczególnej czci ze strony wiernych. W Polsce w wielu kościołach i sanktuariach znajdują się obrazy Matki Bożej Łaskawej. Wizerunek w bazylice katedralnej w Kielcach jest jednym z najbardziej znanych i otoczonych kultem. Co ciekawe jest on bardzo podobny do najstarszego obrazu Maryi na ziemiach polskich jaki znajduje się w Krzeszowie na Dolnym Śląsku, a również noszącego tytuł Gratia Sanctae Mariae - Łaska Świętej Maryi, popularnie Matka Boża Łaskawa. Obraz ten wymieniany już w 1291 r. jest najstarszą polską ikoną, o 200 lat starszą od Matki Bożej Częstochowskiej. Również i tam Maryja przedstawiona jest z dzieciątkiem na prawym ramieniu, jako ta która prowadzi, pokazuje drogę. Swoją dłonią pokazuje bowiem na Dzieciątko i jednocześnie wskazuje na swoje serce, jako źródło łask.
Maryja z obrazu w katedrze kieleckiej od samego początku nazywana była Łaskawą o czym świadczy zachowany na ramie napis: „Matka Boska Kielecka Łaskawa XVII w.”
Stolica Apostolska ustanawiając Maryję patronką Kielc potwierdziła ten tytuł stwierdzając: „Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów na mocy uprawnień przyznanych jej przez Ojca Świętego Jana Pawła II, spełniając przedłożoną prośbę, zatwierdza tytuł Najświętszej Maryi Panny pod wezwaniem „Łaskawej” lub „Matki Łaski Bożej” jako patronki u Boga miasta Kielce, z wszystkimi prawami i liturgicznymi przywilejami, jakie wynikają stąd w myśl przepisów”. Jej święto wyznaczono na dzień 7 maja.
